Inleiding
Geweldloos Verzet (GV) werd oorspronkelijk ontwikkeld voor de behandeling van gezinnen met kinderen en adolescenten met gewelddadig en zelfdestructief gedrag (Omer, 2004). GV stelt escalatieprocessen centraal (Omer, Schorr-Sapir, & Weinblatt, 2008). De coërciviteitstheorie van Patterson is het onderliggende model (Patterson, Dishion, & Bank, 1984; Patterson, Reid, & Dishion, 1992). Deze stelt dat gedragsproblemen voortkomen uit inadequaat reageren van ouders op dwinggedrag van hun kinderen. Sommige ouders proberen probleemgedrag aan te pakken door straffend en controlerend op te treden. Ze verzetten zich tegen de eisen van hun kind door te preken, te moraliseren, te verwijten, te dreigen, te roepen en soms door te slaan. Andere ouders geven toe om de lieve vrede. De hoop daarop is echter ijdel. Hoe meer de ouders toegeven, hoe meer het kind zal eisen. Nog andere ouders wisselen af door nu eens te straffen en dan weer toe te geven. Bij ouderparen volgt de ene ouder vaak het toegevende patroon terwijl de andere ouder repressief optreedt. Ouders en kinderen raken hierdoor verstrikt in een spiraal van dwinggedrag waarbij ze mekaar voortdurend negatief bekrachtigen. Het conflict tussen ouders en kinderen verscherpt; gevoelens van onmacht en hulpeloosheid stijgen (Van Holen & Vanderfaeillie, 2012). GV biedt een uitweg uit deze impasse. Ouders worden geholpen om op een respectvolle manier verzet te bieden tegen probleemgedrag en om systematisch aanwezigheid en zelfbeheersing te tonen (Lavi-Levavi et al., 2013). Er zijn twee basisprincipes in GV, namelijk: het bieden van actief verzet tegen probleemgedrag en het vermijden van iedere vorm van geweld. Beide principes worden uitgewerkt in vier interventiegebieden:
- Herwinnen van zelfcontrole over het eigen handelen: ouders worden getraind in het stopzetten en vermijden van zinloze escalaties en in een betere emotieregulatie.
- Relatiegebaren: ouders worden gestimuleerd tot positieve interacties door systematisch en cumulatief op relatieherstel gerichte gebaren aan te bieden (bijvoorbeeld: kleine attenties, tekenen van appreciatie, het aanbod om samen iets leuks te ondernemen). Deze worden onafhankelijk van het gedrag van het kind aangeboden en zonder enige verwachting tot tegenprestatie.
- Activeren van sociale steun: ouders worden gestimuleerd een beroep te doen op steunbronnen in hun directe omgeving of in hun bredere context.
- Actief verzet tegen probleemgedrag: afhankelijk van de risico’s, de aard en de ernst van het probleemgedrag krijgen ouders concrete handvatten aangereikt om zich op een actieve, vastberaden maar respectvolle manier te verzetten tegen het probleemgedrag. Omer (2007, 2011) werkte hiervoor helder beschreven technieken uit.
Aanvankelijk richtte de benadering zich tot gezinnen met kinderen en adolescenten die agressief en destructief gedrag vertonen (Omer & Wiebenga, 2015). Het denkkader breidt uit en Omer presenteert de ruimere concepten ‘Nieuwe Autoriteit’ (Omer, 2011) en ‘Waakzame Zorg’ (Omer, 2015) waarbinnen het Geweldloos Verzet een plaats krijgt. Ook de toepassingen verruimen snel naar andere doelgroepen. Enkele voorbeelden: ouders van kinderen met angstproblemen (Lebowitz & Omer, 2013), met specifieke problematieken zoals internetmisbruik (Omer, 2011), met ADHD (Jakob, 2014), met autisme (Jakob & Shapiro, 2014; Lobregt-van Buuren, 2014); (jong)volwassenen die afhankelijk blijven van hun ouders (Lebowitz, Dolberger, Nortov, & Omer, 2012), enzovoort. Voorts wordt GV toegepast in steeds meer specifieke contexten waaronder pleegzorg (Van Holen, Vanderfaeillie, & Vanschoonlandt, 2013), residentiële zorg (Huybrechts, 2013; von Schlippe & Grabbe, 2007), kinder- en jeugdpsychiatrische afdelingen (Goddard, Van Gink, Van der Stegen, Van Driel, & Cohen, 2009), het onderwijs (Lemme, Bojarzin, & Tepaße, 2011; Lemme, Tillner, & Eberding, 2009; Omer, 2011), en de bredere gemeenschap (Omer, 2011).
Hoewel wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van GV deze ontwikkelingen niet kan volgen en dringend nodig is (Van Holen, Lampo, & Vanderfaeillie, 2011), zijn de resultaten van bestaande onderzoeken veelbelovend (zie o.a. Lavi-Levavi, Shachar, & Omer, 2013; Ollefs, von Schlippe, Omer, & Kriz, 2009; Shimshoni et al., 2015; Van Holen, Vanderfaeillie, Omer, & Vanschoonlandt, 2016; Weinblatt & Omer, 2008).
Doel
Het doel van dit programma is dat cursisten:
- zelfstandig GV op maat kunnen toepassen in hun klinische praktijk,
- tot een correcte indicatiestelling kunnen komen,
- kritisch en genuanceerd de effecten van behandelingen kunnen evalueren uitgaande van zowel klinische ervaringen als wetenschappelijk onderzoek,
- linken kunnen leggen tussen GV en andere denkkaders / problematieken / behandelingen (bv. gehechtheid en trauma).
Opbouw
Geweldloos Verzet is een methodische interventie. De verschillende stappen in de interventie zijn nauwkeurig beschreven. Gedurende een opleiding van tien volledige dagen maken de cursisten kennis met deze stappen en leren ze deze in de praktijk brengen. Ze maken tevens kennis met toepassing bij specifieke doelgroepen (o.a. kinderen/jongeren met internaliserende problemen, schoolweigeraars, getraumatiseerde kinderen/jongeren) en in verschillende werkcontexten (o.a. pleegzorg, residentiële hulpverlening, kinder- en jeugdpsychiatrie, onderwijs).
Werkwijze
Deze permanente vorming wordt gespreid over één academiejaar. In de gehele opleiding wordt gebruik gemaakt van theoretische inleidingen en verdieping door middel van bespreking van de literatuur. Tijdens de meeste sessies zullen attitudes en vaardigheden geoefend worden door middel van rollenspel aansluitend bij de behandelde thema’s. Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van video’s en oefeningen. Van cursisten wordt verwacht dat zij eigen casuïstiek inbrengen. Bij het bespreken van de theorie, methode en technieken zal steeds aandacht besteed worden aan reflectie en aan een eigen visie. Bij het uitvoeren van oefeningen, opdrachten en rollenspelen zal aan de orde komen hoe GV toe te passen in specifieke contexten en/of gezinssituaties. Dit wordt nog verder geconcretiseerd in bespreking van casuïstiek onder supervisie.
Réservation
Dit evenement is volgeboekt.
